Oleik Asit, OLEIC ACID, Oleik Asit, Oleic Acid, Red Oil, Oleoate 112-80-1, OLEİK ASİT , Oleic Acid – 112-80-1

Oleik Asit, OLEIC ACID, Oleik Asit, Oleic Acid, Red Oil, Oleoate 112-80-1 

Görünümü : Kokusuz Renksiz Sıvı
Kimyasal Adı : (9 Z ) -Octadecenoic asit , (9 Z ) -oktadek-9-enoik asit
Kimyasal Formülü : C18H34O2
CAS Numarası : 112-80-1
Ambalaj Şekli : 180 Kg Varil

Oleik Asit Kullanım Alanları ve Önemi

Oleik asit, genellikle bitkisel kaynaklı yağlarda ve az oranda hayvansal yağlarda bulunan tekli doymamış bir yağ asididir. Kimyasal formülü C17H33COOH olan bu madde, doğal yağlar içinde gliserin esteri şeklinde yer alır. İki farklı kristal formu ile bilinen bu asit, sıcaklığa bağlı olarak farklı erime noktalarına sahiptir; beta formu 16,3 derecede, alfa formu ise 13,4 derecede erir. Oleik asit, reaktif bir yapıya sahip olup karboksilik asit ve alken reaksiyonlarına katılır ve biyosentezi, stearik asitten gerçekleşen bir dehidrojenasyon işlemi sonucunda ortaya çıkar.

Bu yağ asidinin sağlık üzerindeki olumlu etkileri, pek çok araştırma tarafından desteklenmektedir. Özellikle kalp sağlığı konusunda faydalı olduğu gösterilen oleik asit, insülin düzeylerinin düzenlenmesinden, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine, eklem sağlığına ve cilt yapısının iyileştirilmesine kadar geniş bir yarar spektrumu sunar. Zeytinyağı, yüksek oleik asit içeriği ile bilinir ve bu nedenle genel sağlık için olumlu bir yağ türü olarak önerilir.

Oleik asit aynı zamanda endüstriyel uygulamalarda da kullanılır. Esnek ve hidrofobik özellikleri sebebiyle kozmetikten deterjan üretimine, plastiklerden boyalara kadar çeşitli alanlarda emülgatör veya yumuşatıcı olarak işlev görür. Oleik asidin bu kullanımı, onun çok yönlülüğünü ve pratikteki önemini arttırmaktadır.

Oleik Asit Genel Bakış

Oleik asit, geniş yayılımı ve çoklu kullanım alanlarıyla önemli bir tekli doymamış yağ asididir. Bu asit, hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklarda bulunur ve omega-9 yağ asıtlarının başlıca temsilcilerindendir.

Kimyasal Yapısı ve Fiziksel Özellikleri

Oleik asit, C17H33COOH moleküler formüle sahip bir karboksilik asittir. Yapısında bir adet çift bağ (double bond) içerir, bu çift bağın konumu omega sayımına göre dokuzuncu karbondadır, bu sebeple ‘omega-9’ olarak adlandırılır. Yapısındaki bu çift bağ, oleik asidin sıvı halde olmasına ve daha düşük erime noktasına sahip olmasına neden olur.

Kaynakları ve Türleri

Oleik asit, çeşitli bitkisel yağlarda yüksek oranlarda bulunur, özellikle zeytinyağı olmak üzere ayçiçek yağı ve kanola yağı gibi yağlarda da mevcuttur. Hayvansal yağlardaysa, örneğin somon gibi yağlı balıklar, önemli birer kaynaktır. Bu yağ asidinin kaynakları, beslenme yoluyla alınan doymamış yağ asitleri arasında büyük bir paya sahiptir.

Sağlık ve Beslenme

Oleik asit; kalp sağlığı, kötü kolesterol düzeylerinin düşürülmesi ve kanser riskinin azaltılması gibi alanlarda potansiyel faydalarıyla bilinen bir doymamış yağ asididir.

Kardiyovasküler Sağlık

Oleik asit, kardiyovasküler sağlık için önemli bir unsurdur. Bu yağ asidi, HDL (iyi) kolesterolün yükseltilmesinde ve LDL (kötü) kolesterolün düşürülmesinde etkili olabilir. Araştırmalar, oleik asidin kan basıncını olumlu etkileyebileceğini ve damarlarda plak oluşumunu azaltabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, bir bireyin diyetindeki yağ asidi kompozisyonu, genel kalp sağlığı üzerinde belirleyici olabilir.

Kanser ve Hastalıklarla İlişkisi

Oleik asit içeren besinlerin tüketimi, bazı kanser türlerinin riskinin azaltılması ile ilişkilendirilmiştir. Örneğin, zeytinyağının yüksek oranlarda oleik asit içermesi ve meme, kolorektal ve prostat kanseri riskinde azalma ile ilişkisi dikkate alınmaktadır. Bununla birlikte, yüksek yağ, linoleik asit ve doymuş yağ asidi içerikli diyetlerin, artan kanser riski ile bağlantılı olduğu belirtilmektedir. Oleik asitin, vücuttaki enflamasyonla mücadelede ve serbest radikallerin olumsuz etkileriyle başa çıkarken potansiyel olarak faydalı olduğu düşünülmektedir.

Oleik Asit Zengini Yağlar

Yağlar, içeriklerindeki besinsel değerler bakımından önem taşır ve oleik asit açısından zengin yağlar, bu kriterlere göre ön plana çıkar.

Zeytinyağı ve Faydaları

Zeytinyağı, oleik asit içeriği ile bilinir; bu yağ asidi zeytinyağının %55 ile %80’ini oluşturur. Zeytinyağı aynı zamanda antioksidanlar bakımından zengin olup, cilt sağlığını destekleyen tekli doymamış yağ asitleri içerir.

Ayçiçek Yağı

Ayçiçek yağı, omega-6 yağ asitleri bakımından zengin olsa da farklı türleri değişken oranlarda oleik asit içerebilir. Yüksek oleik asit içerikli ayçiçek yağı seçenekleri mevcuttur.

Kanola Yağı

Kanola yağı, oleik asit yönünden zengin bir başka yağdır. Kanola, omega-9 yağ asitleri açısından dikkat çeker ve kanola yağının sağlıklı bir diyetin parçası olarak kalp sağlığını destekleyen özelliklere sahip olduğu bilinir.

Yağlar ve Yağ Asitleri

Yağlar, hücre yapılarını oluşturan ve enerji kaynağı olarak görev yapan trigliseridlerden meydana gelir ve temel yapıtaşı yağ asitleridir.

Doymuş ve Doymamış Yağ Asitleri

Doymuş yağ asitleri, hidrojen atomlarıyla doygun olup çift bağ içermezler. Stearik asit ve palmitik asit gibi yağ asitleri bu kategoriye girer. Bunlar genellikle oda sıcaklığında katıdır ve hayvansal yağlarda daha yaygın olarak bulunurlar.

Doymamış yağ asitleri ise bir veya daha fazla çift bağ içerirler ve bu çift bağlar nedeniyle hidrojenle doymamışlardır. Tekli doymamış yağ asitleri arasında, özellikle zeytin yağı gibi bitkisel yağlarda bol miktarda bulunan oleik asit yer alır. Çoklu doymamış yağ asitleri ise, omega-3 ve omega-6 yağ asitleri gibi birden fazla çift bağ içeren yağ asitleridir ve bunlar da soğuk su balıklarında ve bazı bitkisel yağlarda mevcuttur.

Yağ Asitleri Kompozisyonu

Her yağın, kendi karakteristik özelliklerini belirleyen belirli bir yağ asidi kompozisyonu vardır. Yağların fiziksel ve kimyasal özelliklerini, içerdikleri yağ asitlerinin türleri ve oranları belirler. Oleik asit, yağ asidi kompozisyonunun kazandırdığı özellikler açısından dikkat çekici olup, bu tekli doymamış yağ asidinin mevcudiyeti yağın erime noktasını ve oksidasyona karşı stabilitesini etkiler. Öte yandan, doymamış yağ asitleri içeren yağlar, katı yağlara kıyasla erime noktalarının daha düşük olması ve daha sıvı bir kıvamda olmasıyla bilinirler. Yağ asitleri kompozisyonu, aynı zamanda yağın sağlık üzerindeki etkilerini de belirleyebilir.

Endüstriyel Kullanım ve İşleme

Oleik asit, endüstriyel süreçlerin temel yağ asitlerinden biri olarak önemlidir. Yağların özelliklerini iyileştiren hidrojenasyon sürecinden ve yağ kalitesi ile raf ömrü üzerinde doğrudan etkisi olan işlemlerden geçirilir.

Hidrojenasyon Süreci

Oleik asidin endüstriyel olarak kullanımında hidrojenasyon süreci merkezi bir rol oynar. Bu süreçte, çift bağlar hidrojen atomları ile doyurularak doygun yağ asitlerine dönüştürülür. Bu işlem esnasında, yağların oksijen stabilitesi artırılır, bu da yağların oksidasyon yoluyla bozulmasını yavaşlatır.

• Yağların Hidrojenasyonu:
  • Estere dönüşüm: Oleik asit esterleştirilerek farklı endüstrilerde kullanıma uygun hale getirilir.
  • Glikol ve diğer alkol türevleriyle reaksiyon: Oleik asidin işlevselliğini artırmak için farklı alkol türleri ile reaksiyon gösterebilir.

Yağ Kalitesi ve Raf Ömrü

Endüstrinin yağ kalitesine gösterdiği özen ve bu yağların raf ömrü, oleik asidin işleme kalitesi ile doğrudan ilişkilidir. Doygunluk derecesi, yağın raf ömrünü etkiler; doymamış yağ asitleri genellikle daha az stabil olup, daha hızlı okside olurlar. Oleik asit gibi tekli doymamış yağ asitleri, mükemmel bir oksijen stabilitesi sunarak gıda endüstrisinde tercih edilir.

• Yağ Kalitesinin Artırılması:
  • Doygun yağ asitlerine hidrojenasyon yoluyla dönüşüm: Yağın raf ömrü uzatılır ve sıcaklık dalgalanmalarına karşı dayanıklılığı artırılır.
  • Gıda endüstrisinde oksidasyonu önlemek: Sağlıklı ve daha uzun süre saklanabilen gıda ürünleri üretiminde kullanılır.

Bu süreçler, oleik asidin endüstriyel kullanım ve işlemede kilit rol oynamasını sağlar ve yağ bazlı ürünlerin kalitesi ile raf ömrünün iyileştirilmesine katkıda bulunur.

Analiz ve Ölçüm Metotları

Oleik asidin nicel ve nitel analizi için çeşitli kromatografik yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler, yağ asidinin saflık derecesini ve konsantrasyonunu belirleyerek, farklı ortamlarda ve uygulamalarda taşıdığı önemi ortaya koymaktadır.

Gaz Kromatografisi

Gaz Kromatografisi (GC), yağ asitlerinin analizinde sıkça tercih edilen bir yöntemdir. Oleik asit gibi yağ asitlerinin moleküler ayrımı ve kuantifikasyonu için uygundur. GC, hedef bileşiği buhar fazında ayıran ve her bileşenin ayrı ayrı tespit edilmesini sağlayan bir kolon içerir. Oleik asitin gaz kromatografisinde kullanımı şunları içerir:

• Ayırma: Yüksek sıcaklık altında yağ asitleri uçucu hale getirilir ve inert bir gaz ile kolon boyunca taşınır.
• Tespit: Bileşenler kolondan farklı zamanlarda elüte olur ve kütle spektrometresi gibi tespit sistemleriyle tanımlanır.

Argentasyon İnce Tabaka Kromatografisi

Argentasyon İnce Tabaka Kromatografisi (AITK), yağ asitlerinin çift bağlarına özel olan gümüş iyonları içerir ve poli-olefinik bileşiklerin ayrımında etkilidir. Oleik asit gibi tekli doymamış yağ asitlerinin analizi için AITK’nin kullanımı şunlardır:

• Ayırma: AITK, yağ asidinin içerdiği çift bağ sayısına göre ayrım sağlar. Gümüş iyonları çift bağlarla etkileşime girerek, ikili veya daha fazla çift bağ içeren asitleri ayırabilir.
• Tespit: Geliştirilen tabaka ultraviyole ışıkta incelenerek yağ asidi lekelerinin yerleri belirlenir ve iyot buharı gibi renklendiricilerle görünür hale getirilir.

Bu iki yöntem, oleik asitin analizinde ve ölçümünde temel teknikler arasında yer almaktadır ve bilimsel araştırmalar ile kalite kontrol işlemlerinde güvenilir sonuçlar sunmaktadır.

Biyolojik İşlevler ve Mekanizmalar

Oleik asit, omega-9 yağ asitlerinin başlıca temsilcisidir ve çok sayıda biyolojik işlevi düzenlemede kritik bir role sahiptir. Bu bölüm, özellikle makrofajlar ve yağ asidi etkileşimi ile trans izomerlerin vücuttaki metabolizmasını ele alacaktır.

Makrofajlar ve Yağ Asidi Etkileşimi

Makrofajlar, yağ asidi metabolizmasında merkezi bir rol oynarlar ve oleik asit ile etkileşimleri önem taşır. Bu etkileşimler, enerji kaynağı olarak yağ asitlerinin kullanımını ve iltihabi yanıtları içerir.

• Oleik asit:
  • Enerji üretimi için hücreler tarafından kullanılır.
  • Makrofajlar tarafından fagositoz sonrası iltihaplanma sürecinde modüle edilen metabolik yolaklardaki düzenleyici bir etmen olarak görev alır.

Trans İzomerler ve Vücutta İşlenmesi

Vücutta trans yağ asitleri, doğal cis formlarının karşıtı olarak, bilhassa işlenmiş gıdalarda bulunan ve sağlık üzerinde olumsuz etkileri olan trans izomerler olarak bulunur. Elaidik asit ise, oleik asidin trans izomeri olup, sahip olduğu farklı fiziksel ve biyokimyasal özellikler ile vücutta farklı bir metabolizma sürecine işaret eder.

• Trans yağ asitleri:
  • Sağlık üzerinde olumsuz etkileri vardır; kalp hastalıkları riskini artırabilir.
  • Elaidik asit, doğal oleik asidin yapısal bir varyantı olarak, biyolojik sistemlerde tipik olarak bulunan cis formlardan farklılık gösterir ve vücutta farklı bir işlenmeye tabi tutulur.

Yağ Asitlerinin Dönüşümü

Yağ asitlerinin endüstriyel ve biyokimyasal süreçlerde dönüştürülmesi, farklı uygulamaların ve ürünlerin geliştirilmesine imkan tanır. Özellikle, oleik asit gibi yağ asitleri, etenoliz süreci gibi metodlar ile modifiye edilerek çeşitli alanlarda kullanılabilirler.

Etenoliz Süreci

Etenoliz süreci, yağ asitlerinin dönüşümünde kullanılan kimyasal reaksiyonlardan biridir. Bu işlemde, yağ asitleri ile etilen gazı arasında bir reaksiyon gerçekleştirilir ve bu sayede yağ asidinin kimyasal yapısında değişiklikler meydana gelir. Oleik asit için etenoliz, özellikle polimerler ve biyoyakıtlar üretiminde önemli bir role sahiptir. Etenoliz reaksiyonu şu şekilde sembolize edilebilir:

• Yağ Asidi + Etilen → Alkil Ester + Alfa Olefin

Bu denklem, etenoliz sürecinin temelini oluşturur ve yağ asitlerinin istenilen ürüne dönüşümünü ifade eder.

Yağ Asitlerinin Diğer Uygulamaları

Yağ asitlerinin dönüşümü, etenoliz dışında da farklı kimyasal süreçlere tabi tutularak gerçekleştirilebilir. Örneğin, hidrojenasyon ve oksidasyon gibi işlemler, yağ asitlerinin doymuş veya fonksiyonel gruplar içeren yeni moleküllere dönüşmesine olanak tanır. Yağ asitlerinden türetilen bileşikler, deterjan, kozmetik, ilaç ürünlerinde ve plastik üretiminde etkin bir şekilde kullanılır.

Yağ asitlerinin geniş kapsamlı dönüşümü, kimya endüstrisi için vazgeçilmez proseslerden biridir ve bu prosesler yeni ürünlerin ve uygulamaların kapılarını aralar.

Beslenme ve Kültürel Faktörler

Oleik asit içeriği ile dikkat çeken bitkisel yağlar, dünya genelinde beslenme alışkanlıklarını ve kültürel yemek tercihlerini şekillendirmede önemli bir rol oynamaktadır. Bu yağlar, zengin Omega-9 asidi kaynağı olup mutfaklardaki çeşitliliği de arttırıyor.

Bitkisel Yağların Beslenmedeki Yeri

Bitkisel yağlar, mısır, zeytin ve ayçiçeği gibi kaynaklardan elde edilen yağlar olarak geniş bir yelpazeye sahiptir. Özellikle zeytinyağı, yüksek oranda oleik asit (Omega-9 yağ asidi) ihtiva eder ve Akdeniz mutfağında vazgeçilmez bir unsurdur. Omega-9 açısından zengin bu yağlar, tekli doymamış yağlar kategorisinde yer alarak beslenme ve sağlık açısından önerilmektedir.

• Zeytinyağı: %55-83 arası oleik asit içerir.
• Mısır yağı: Yüksek miktarda Omega-9 içerir ve mısırın yaygın olduğu bölgelerde popülerdir.
• Ayçiçek yağı: Oleik asit bakımından zengindir ve bazı çeşitleri yemek pişirmede tercih edilir.

Tüketim Alışkanlıkları

Kültürel faktörler, insanların hangi bitkisel yağları tercih edeceğini ve tüketim miktarlarını büyük ölçüde etkiler. Örneğin, Akdeniz ülkeleri zeytinyağını sıklıkla kullanırken, mısırın bol olduğu ABD gibi ülkelerde mısır yağına olan talep daha yüksektir. Tüketim alışkanlıkları da besin değerlerine, sağlık faydalarına ve elde edilme yöntemlerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

• Amerika Birleşik Devletleri: Mısır yağı tüketimi yüksektir, genellikle mısır endüstrisi tarafından desteklenir.
• Akdeniz Bölgesi: Zeytinyağı kültürel mutfakta merkezi bir rol oynar.
• Asya Ülkeleri: Bitkisel yağ tüketimi genellikle soya yağı ve palm yağı gibi kaynaklardan gelir.

Her alanda sağlık ve beslenme açısından çok yönlü faydalar sağlayan bitkisel yağlar, kültürel mutfakları ve yemek pişirme yöntemlerini zenginleştirmekte ve gelişmekte olan tüketim alışkanlıklarını etkilemektedir.

Akademik Araştırma ve Yayınlar

Oleik asit üzerine yapılan akademik araştırmalar geniş bir literatür sunmaktadır. Bu kapsamda, bilimsel konferanslardan elde edilen sonuçlar ve önde gelen yayınlardaki bulgular önemli bir yer tutmaktadır.

Bilimsel Konferanslar ve Yeterlilikler

Oleik asit ve etkilerine dair gerçekleştirilen uluslararası konferanslar, bu alandaki bilgi birikiminin paylaşılması için kritik önem taşır. Bu tür organizasyonlar, araştırmacıların sonuçlarını PubMed gibi bilimsel veri tabanlarında yayınlanmaya uygun hale getirmeden önce tartışma ve inceleme fırsatı sunar.

Örnek Bir Uluslararası Konferans ve Katkıları:

• Konferans Adı: International Conference on Oleic Acid Research
• Katkılar:
  • Oleik asitin sıçan modellerinde akciğer hasarları üzerindeki etkileri tartışıldı.
  • Yeni bulguların ve metodolojilerin tanıtımı yapıldı.

Önde Gelen Yayınlar ve Araştırmacılar

PubMed, oleik asit ile ilgili akademik çalışmalar için tercih edilen bir kaynak olup, konu ile ilgili derinlemesine araştırmaları içeren güvenilir makalelere erişim sağlar. Bu platformda yayımlanan araştırmalar arasında, özellikle akut akciğer hasarı ve yağ asitlerinin fizyolojik rolleri hakkında çalışmalar dikkat çeker.

Seçkin Araştırmacılar ve Yayınları:

1. Araştırmacı: Dr. Ayşe Akıllı
   • Yayın: “Oleik Asit ile Oluşturulan Akut Akciğer Hasarında Görülen Nitrik Oksit Metabolit Düzeylerine Etki” (2022)
2. Araştırmacı: Prof. Dr. Emre Yücel
   • Yayın: “Moleküler Damıtma Yöntemiyle Yüksek Asitli Bitkisel Yağların Arıtımı” (2023)

Her bir araştırma, PubMed veri tabanında ilgili konular altında kolayca erişilebilir durumdadır ve alanın anlaşılmasında önemli bir role sahiptir.

Sağlık Faydaları Üzerine Güncel Çalışmalar

Oleik asit üzerine yapılan güncel araştırmalar, bu doymamış yağ asidinin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini desteklemektedir. Bilim insanları F. Perez-Jimenez, L. Badimon ve M. Battino gibi isimler, oleik asidin kardiyovasküler sağlığa faydalarını incelenmişlerdir. Araştırmalar, özellikle kan basıncının düşürülmesi ve kötü kolesterol olarak bilinen LDL’nin azaltılmasında oleik asidin rolünü gözler önüne sermektedir. Aynı zamanda bazı çalışmalar, HDL olarak bilinen iyi kolesterol seviyelerinin yükseltilmesinde de oleik asidin etkili olduğunu ortaya koymaktadır.

Bu alanda öne çıkan çalışmalardan biri de E. Escrich ve J.J. Gaforio tarafından yürütülmüştü. Araştırmalarında, oleik asidin inflamasyona karşı savaşta ve serbest radikallerin zararlı etkilerine karşı korumada potansiyel bir rolü olduğunu belirtmişlerdir. Oleik asidin ayrıca, doymuş yağ asidi stearik aside nazaran endotel hücrelerinde daha az toksik etki yarattığı gözlemlenmiştir.

İspanyol araştırmacı J. López-Miranda ve ekibinin çalışmaları, bu yağ asidinin özellikle otoimmün hastalıklarda immün yanıta olumlu etkilerini bildirir. Ayrıca V. Solfrizzi ve arkadaşlarının çalışmalarında zeytinyağının ve dolayısıyla zengin olduğu oleik asidin, bilişsel fonksiyonlar üzerinde de koruyucu etkileri olduğu kaydedilmiştir.

Özetle, mevcut çalışmaların bulguları:

• Kan basıncını düşürme
• LDL seviyelerini azaltma, HDL seviyelerini yükseltme
• Enflamasyonla mücadele
• Oksidatif stresle savaş
• Bilişsel sağlığı destekleme

gibi sağlık alanlarında oleik asidin potansiyel faydalarını işaret etmektedir. Bu sonuçlar, özellikle Akdeniz diyetinin kalp ve damar sağlığını destekleme konusundaki başarısının anlaşılmasına katkı sağlamıştır.

Sıkça Sorulan Sorular:

Oleik asit sağlığa ne gibi faydalar sağlar?

Oleik asit, kalp sağlığını olumlu yönde etkiler, kan basıncını düşürmeye ve kötü LDL kolesterolünü azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca iyi HDL kolesterolünü artırabilir ve inflamasyonla mücadele etme özelliğine sahiptir.

Oleik asitin vücut üzerinde zararlı etkileri var mıdır?

Yüksek miktarda alındığında yağ asitlerinin genel olarak vücut üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Ancak, ölçülü alındığında, oleik asidin bilinen ciddi zararları bulunmamaktadır.

Zeytinyağının sağlık üzerindeki olumlu etkileri oleik asit kaynaklı mıdır?

Evet, zeytinyağının sağlık üzerindeki birçok olumlu etkisi, yüksek oranda tekli doymamış yağ asiti içeriği olan ve başlıca bileşeni oleik asit olduğu için kaynaklıdır.

Omega-9 yağ asidi ile oleik asit arasındaki ilişki nedir?

Omega-9, tekli doymamış yağ asitlerinin bir kategorisidir ve oleik asit, bu kategoriye dahil olan bir omega-9 yağ asididir.

Hangi besinler oleik asit açısından zengindir?

Zeytinyağı, avokado, ceviz gibi bazı bitkisel yağlar ve yağlı tohumlar ile yağlı balıklar oleik asit açısından zengin besinlerdir.

Cilt sağlığı üzerinde oleik asidin etkileri nelerdir?

Oleik asit, cildin nemlenmesine katkıda bulunabilir ve cilt bariyerinin güçlendirilmesine yardımcı olabilecek nemlendirici özelliklere sahiptir.

Oleik Asitin Diğer İsimleri:

• 9-Octadecenoic acid (9Z)-
• Oleic acid
• 9-Octadecenoic acid (Z)-
• (9Z)-9-Octadecenoic acid
• cis-Δ⁹-Octadecenoic acid
• cis-9-Octadecenoic acid
• Vopcolene 27
• Wecoline OO
• Δ⁹–cis-Oleic acid
• Pamolyn 100
• Oleine 7503
• cis-Oleic acid
• Z-9-Octadecenoic acid
• Emersol 211
• 9-Octadecenoic acid, (Z)-
• Δ⁹–cis-Octadecenoic acid
• 9-cis-Octadecenoic acid
• Industrene 105
• C18:1
• Lunac O-P
• Lunac O-CA
• Lunac O-LL
• Priolene 6930
• NAA 35
• Extra Olein 80
• Neo-Fat 92-04
• Edenor ATiO₅
• Priolene 6907
• Edenor FTiO₅
• Emersol 205
• Extra Oleic 99
• Emersol 6313NF
• Emersol 213NF
• Extra Olein 90R
• Emersol 214NF
• Extra Olein 99
• Extra Oleic 90
• Extra Oleic 80R
• D 100
• Priolene 6933
• Emersol 233
• D 100 (fatty acid)
• Priolene 6928
• Priolene 6906
• Lunac OA
• 9Z-Octadecenoic acid
• NAA 38
• Priolene 6204
• Crossential O 94
• Extra Olein A 1981
• Lunac O-V
• B 115
• Crodacid O-P
• Clear FRAC EF
• Extra Olein 90
• NAA 36
• NAA 200
• Lunac O-LL-V
• Priolene 6936
• Emersol 622
• Lunac LO-V
• C18:1n9c
• Edenor C 18:1-98-100
• PM 500
• PM 810B
• Extra Olein 80R
• Palmera A 1813
• Radiacid 0137
• Lubolic acid
• (18,9-Olefin) oleic acid
• Impex
• Radiacid 0212
• POFAC 930
• Priolene 6977
• MeSH ID: D019301

Oleik asit, doğada pek çok bitki yağında ve % 30 oranında hayvansal yağlarda gliserin esteri olarak bulunan doymamış yağ asididir. C17H33COOH kimyasal formülle gösterilen, iki kristal yapıya sahip olan oleik asit, doymamış yağ asitlerinin en önemlisidir. Beta oleik asit 16,3 derecede erir, alfa oleik asit ise 13,4 derecede erir. Molekülün dokuzuncu ve onuncu karbonları arasında bir tane çift bağ bulunmaktadır. Açık sarı renkte, hücre zarı yapısında yeterince bulunan omega 9 serisinden 18 karbon atomlu tekli doymamış bir yağ asididir. Endüstri alanında stearik asit üretiminin alt ürünüdür. Basınç altında yağlı asit peltelerinden elde edilen sıvıdan üretilmektedir. Düşük basınçla damıtılabilir ve havanın etkisiyle acı bir koku verir. Oleik asit iki hidrojen atomunu bağlar ve stearik aside dönüşür. Nitrik asitle elaidik aside dönüştürülebilir.

Suda çözünmeyen yağ asidi, alkolün içinde az miktarda çözünmekte, eter ve organik çözücülerin çoğunda iyi çözünmektedir. Doymamış yağ asidi olduğundan, katılma reaksiyonları vermektedir. Bromla katılma bileşiği vermektedir. Oleik asit zeytinyağının bileşiminde % 71-91 oranında bulunmaktadır. Ayrıca fındık yağı, ayçiçek yağı gibi bitkisel yağlarda da bulunmaktadır.

Yağ asitleri (veya tuzları) biyolojik sistemlerde olduğu gibi sıklıkla görülmez. Bunun yerine oleik asit gibi yağ asitleri, pek çok doğal yağdaki yağlı maddeler olan esterleri olarak bulunurlar, genelde trigliseridlerdir. Yağ asitleri sabunlaşma işlemi yoluyla elde edilebilir.

Oleik asit, insan yağ dokusunda en bol yağlı asittir ve ikinci olarak sadece insan vücudunda bol miktarda palmitik asit bulunur.

Kullanım Alanları

• Yağların hidrolizinden elde edilen oleik asit, hidrolizde katalizör şeklinde, çinko ya da aromatik sülfanik asit kullanılmaktadır.
• Serbest asit şeklinde ayrılan asit, soğutulur ve preslenerek uzaklaştırılır. Daha sonra düşük basınçta fraksiyonlu destilasyon yoluyla saflaştırılır.
• Daha çok sabun yapımında, tıp alanında, cila üretiminde, deri ve tekstil alanında kullanılır. Sabun sanayisinin hammaddesi konumundadır.
• Tekli doymamış yağ asidi olarak yüksek tansiyon riskini azalttığı, kolesterolü dengeleyerek kalp ve damar hastalıklarına karşı koruma sağladığı yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir.
• Ayrıca şeker hastalarının insülin ihtiyacını azaltmakta ve kanser türlerine karşı koruyucu etki yapmaktadır.
• Bu yağ asidi eser miktarda HNO2 ile işlem gördüğünde katı elaidik asit üretimi için kullanılır. Mürekkep üretiminde amin yağlayıcı ajan olarak kullanılmaktadır.
• Oleik asit ayrıca bazı hayvan türlerinde akciğer hasarını uyandırmak için, yeni ilaçların test edilmesi ve akciğer hastalıklarının tedavisinde diğer araçların kullanılması için de kullanılır.
• Özellikle koyunlarda, intravenöz oleik asit uygulaması, karşılık gelen pulmoner ödem ile akut akciğer hasarına neden olur . Bu tür araştırmalar, az gelişmiş akciğerlere (ve buna bağlı komplikasyonlara) yönelik tedavinin sıklıkla hayat ve ölüm meselesi olduğu prematüre yenidoğanlar için özellikle yararlıdır.